ÇOK SORULAN BİR SORU VE CEVABI

ÇOK SORULAN BİR SORU VE CEVABI

Ali Uslu / İlahiyatçı-Eğitimci
(Sosyal medya hesabından, izni ile alıntı yapılmıştır.)

Bize çeşitli ortamlarda en çok sorulan sorulardan birisi şudur:

Allah Teâlâ, Kuran’ın değişik ayetlerinde, mealen “ALLAH DİLEDİĞİNİ HİDAYETE ERDİRİR, DİLEDİĞİNİ SAPTIRIR” Buyuruyor. (Bakınız: İbrahim suresi 4, Müddessir 31) Bu durumda saptırdığı kişileri sorumlu tutmasını nasıl izah ediyorsunuz?

EL-CEVAP: K.Kerimde bir konuda birden fazla ayet varsa tek ayete göre karar verip yorum yapmak bizi yanlışa götürür. Çünkü konuyla ilgili ayetlerin bazıları diğer ayetleri açıklıyor olabilir.

İşte yukarıdaki soruyla ilgili K.Kerimde değişik ayetler vardır. Mesela İsra suresi 15. Ayette : ”KİM HİDAYET YOLUNU SEÇERSE, BUNU ANCAK KENDİ İYİLİĞİ İÇİN SEÇMİŞ OLUR; KİM DE HİDAYETTEN SAPARSA KENDİ ZARARINA SAPMIŞ OLUR…”

Ra’d suresi 27.ayette: “ … De ki şüphesiz Allah dilediğini saptırır. KENDİSİNE YÖNELENLERİ DE HİDAYETE ULAŞTIRIR.”

Zümer suresi 3’te: “ŞÜPHESİZKİ ALLAH YALANCI VE İNKÂRCI KİŞİYİ HİDAYETE ULAŞTIRMAZ”

Mü’min/28’de:”…MUHAKKAKKİ ALLAH HADDİ AŞAN YALANCI KİMSEYİ HİDAYETE ULAŞTIRMAZ” buyrulur.

Ayrıca birçok ayette de, Allah Teâlâ, zalim ve fasık toplulukları hidayete ulaştırmayacağı hatırlatılıyor.

Bilmemiz gereken en önemli şeylerden birisi Allah Teâlâ’nın “el- Hakim” olmasıdır. Yani yaptığını bir hikmete binaen yapmasıdır. O’nun hidayet dilemesi de saptırmayı dilemesi de bir sebebe ve hikmete göredir.

Yukarıdaki Ra’d 27’de (Ki aynı mevzu Şura 13’te de vardır.) Allah Teâlâ’nın kimlere hidayet dilediğinin hikmeti açıklanıyor. Peki, neymiş bu hikmet? “ALLAH’A YÖNELMEK” Yani kimseye torpil yok. Kişi özgür iradesiyle hidayet yolunu tercih edecek (İsra 15) ve Allah’a yönelecek, Rabbimiz de hidayeti nasip edecek. Yukarıdaki diğer ayetlerde de kimlerin hidayeti hak etmediği anlatılıyor.

Peki, saptırması nasıl oluyor? Bu konuda Bakara suresi 26. ayetin son bölümü bize ışık tutar: “…onunla ALLAH ANCAK FASIKLARI SAPTIRIR.” Fasık ne demek, yoldan çıkan demek. (Hem yoldan çıkanlar hem de dinden çıkanlar için kullanılır.) Allah Teâlâ’nın bir kimseyi saptırmasının hikmeti neymiş? O kişinin, dalalet yolunu tercih etmesi (İsra 15) ve özgür iradesiyle fasıklığı tercih etmesidir. Yoldan çıkmasıdır.

Ayrıca:

İbrahim suresi 27’de: “ALLAH ZALİMLERİ (haksızlık yapanları) SAPTIRIR.”

Mü’min suresi 34’de: “…İŞTE BÖYLECE ALLAH, MÜSRİF (haddini aşan, sınır tanımayan) ŞÜPHECİYİ SAPTIRIR.”

Mü’min suresi 74’de: “İŞTE ALLAH KÂFİRLERİ BÖYLECE SAPTIRIR.” buyuruyor.

Buradaki “SAPTIRIR” ifadesini sapıklıkları içinde bırakır diye yorumlayan müfessirler de var.

Ahzap 36’daki : “KİM ALLAH’A VE RASULÜNE KARŞI GELİRSE APAÇIK BİR ŞEKİLDE SAPIKLIĞA DÜŞMÜŞ OLUR.” Ayetiyle bazı davranışlarımızın bizim sapmamızın nedeni olduğu açıklanır.

Teşbihte hata olmazsa bir örnekle izaha çalışayım:

Evlenme yaşına gelmiş bir genç düşünelim. Annesi, babası, tanıdıkları güzel ahlaklı bir kızı çocuklarına tavsiye ediyorlar, (mecbur etmiyorlar) diyorlar ki: ”Bu kızla mutlu olursun, huylarınız birbirine benziyor vb.”

Çocuk bu teklifi değerlendiriyor. Kızı beğeniyor, gönlü ona meylediyor ve özgür iradesiyle tamam diyor. Annesi-babası da çocuğu bu kızla evlendiriyorlar.

Veya çocuk anne babasının tavsiyesine uymuyor. Kötü ahlaklı birisini tercih ediyor, ailesinin ”Sonra çok pişman olursun ama sen bilirsin.” sözlerini önemsemiyor. Anne baba da o kızla evlendiriyorlar. Şimdi düşünelim:

Şu kızı veya bu kızı tercih eden kim? O genç.

O kıza yönelen kim? O genç.

Gencin tercihini onaylayan ve onları evlendiren kim?

Ailesi.

Teşbihte hata olmazsa demiştik başta. Bunun gibi biz kullar hidayeti veya dalaleti tercih ediyoruz. Birisine kalbimiz ve davranışlarımızla yöneliyoruz. Rabbimiz de bizim tercihimizi onaylıyor ve oraya sevk ediyor ancak hidayet yolundan razı oluyor. Dalalet yolundan razı olmuyor.